M. Akif Aydın’ın proje yönetimini yaptığı Büyük İstanbul Tarihi’nin editörlüğünü Coşkun Yılmaz gerçekleştirdi. İstanbul’un tarihine bütünlüklü bir bakış kazandıran eseri, alanın uzmanı 270 akademisyen kaleme aldı.
İstanbul’un bütün asırlarını tanıtan eserin tarihçiler, edebiyatçılar ve akademisyenlerden oluşan yayın ve danışma kurulunda Hail İnalcık, İlber Ortaylı, İskender Pala, Haluk Dursun, Mehmet Genç, Erhan Afyoncu, Beşir Ayvazoğlu, Sadettin Ökten, Uğur Derman, Çiçek Derman, Feridun Emecen, Mehmet İpşirli, Coşkun Çakır, Kemal Beydilli, İsmail Erunsal, Korkut Tuna, Tuncay Başoğlu, Mustafa İsmet Uzun, Yunus Uğur ve Turhan Kaçar bulunuyor.
İSTANBUL’UN TÜM TARİHİ DÖNEMLERİ ELE ALINIYOR
Büyük İstanbul Tarihi, kentin tüm tarihi dönemlerini ele almasıyla alanındaki en hacimli ve kapsamlı çalışma olma özelliğini taşıyor. İstanbul’un tarihini anlatan eserin yazımında, tematik bir anlayışla hareket edilmiş, konular makaleler halinde yazılmış. Ana makalelerde yeterince üzerinde durulamayan konuların daha iyi anlaşılmasını sağlayacak detaylar ise çerçeve ve derkenar yazılar ile derinlikli olarak incelenmiş. Temaların kendi içindeki kronolojilerinin oluşturulmasında şehrin kimliğini belirleyen ve tarihi akışında dönüm noktasını oluşturan üç dönem esas alınmış. Bunlar; Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri.
Antik Çağ’dan 21. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi’ni diğer şehir tarihlerinden ayıran özelliklerin başında geniş yazar kadrosu, uluslararası akademik katkılar, görsel materyal zenginliği ve hacmi geliyor. İçerik, tasarım ve baskı özellikleriyle dikkat çeken çalışma aynı zamanda şehirlerin uzun tarihlerini yazmada bir model önerisi de sunuyor.
10 CİLT 4500 SAYFA!
Tamamı 10 cilt ve 4 bin 500 sayfayı bulan eserin “Emperyal Dönüşümler” başlığını taşıyan birinci cildinde, şehrin siyasi, zihni, sosyal, dini ve mimari alandaki büyük dönüşüm ve buhranları inceleniyor. “İstanbul’da Siyaset ve Yönetim” başlıklı ikinci ciltte, İstanbul’un yaşadığı siyasi hadiseler, yönetim özellikleri ve hukuk düzeni ele alınıyor. “İstanbul’un Demografisi” adını taşıyan üçüncü cilt, İstanbul demografi tarihine dair tüm detayları, gelişim ve değişim süreçlerini, kriz dönemlerini ve keskin kırılmaları anlatıyor.
TOPLUMUN FENOMENLERİ
Giyim kuşamdan, yemek kültürüne, halk eğlencelerinden törenlere geniş bir yelpazede toplumun fenomenlerini ele alan “İstanbul Toplumu” başlıklı dördüncü ciltte, kahvehaneler, hamamlar, piknik ve gezinti alanları gibi toplumun sosyalleşme alanları da kendi renkliliği içerisinde ifade ediliyor. “İstanbul’da Dini Hayat” başlıklı beşinci ciltte, İstanbul’un dini hayatının, misafir ettiği ırk ve milletler, üzerinde kurulan muhtelif imparatorluklar veya medeniyetler, dinler, mezhepler, mistik akımlar kadar çok çeşitli olduğu vurgulanıyor. “İstanbul’un Ulaşım ve Haberleşme Tarihi” adını taşıyan altıncı ciltte, İstanbul’un gerek şehir içi gerekse uzak ve yakın çevresiyle olan ulaşım ve haberleşmesinin tarihi serüvenini ele alınıyor. “İstanbul’da Edebiyat, Sanat ve Kültür” başlığı altındaki yedinci cilt, kronolojik ve tematik olarak bütün dönemleri ve çeşitliliği yansıtıyor.
MİMARİDEKİ DİNAMİZM
Eserin sekizinci cildinde, “İstanbul Mimarisi” başlığı altında İlk Çağ, Antik Çağ, Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde mimarlık alanındaki dinamizm gözler önüne seriliyor. Dokuzuncu ciltte yer alan “İstanbul’da Eğitim, Bilim ve Teknoloji” bölümü, Osmanlı bilimi ile birlikte Osmanlı öncesi bilim ve eğitim faaliyetlerini iki ana başlık halinde inceliyor. “Hafızalardaki İstanbul” adını taşıyan onuncu ve son ciltte, Mimar Turgut Cansever’den Bizans Tarihçisi Semavi Eyice’ye, Türk müziğinin ünlü hocası Nevzat Atlığ’dan bir İstanbul beyefendisi Sadettin Ökten’e kadar adı bu şehirle özdeşleşen bir çok ünlü isim, çocukluklarının İstanbul’unu anlatıyorlar.
BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ HAKKINDA KİM, NE DEDİ?
MEHMET AKİF AYDIN (Proje Yöneticisi)
Geçmişi 8 bin 500 yıl öncesine kadar giden bu şehri, sahip olduğu bütün güzellikleriyle tanıtmak bizim sorumluluğumuz dâhilindedir. İşte 300 kadar bilim adamının katılımı ile İstanbul tarihini bu düşünce ile hazırladık. Biz tematik olarak bu şehrin sadece siyasi yönünü sadece demografik yönünü sadece mimari yönünü ele almadık 13 başlık altında İstanbul’u bütün yönleriyle tanıtmak istedik. Bu sebeple de 10 ciltlik dev bir eser ortaya çıktı. Zannediyorum bu çapta İstanbul hakkında hiçbir çalışma yok. Bu çapta diğer dünya şehirleri adına bir çalışma sayı olarak az. Bu nedenle dünya tarihinde İstanbul’un şanına ve büyüklüğüne yakışır eser ortaya koymaya çalıştığımız söyleyebiliriz.
COŞKUN YILMAZ (Proje Editörü)
Şunu unutmamak gerekiyor, tarih yazmak bir iddia sahibi olmak demektir. Sizin var olduğunuzun temel göstergelerinden birisi tarihinizi yazmanız, yazabilmenizdir. Bu bakımdan, İstanbul tarihini farklı yönleriyle ortaya koyan bir çalışma ne yazık ki yoktur. İstanbul tarihi antik çağdan 21. yy büyük İstanbul tarihi bu ihtiyaca cevap vermek için hazırlandı. Bu eserin kendine mahsus özelliklerinden bir tanesi zengin yazar kadrosudur.
Neticede bu kitapta Türkiye’den ve dünyadan 270 yazar yaklaşık 400 yazısı ile bir araya geldi. Bu eser farklı alanlara mensup 300 civarında bilim adamının ortak çalışmasıdır. Ve bu bilim adamları, dünyanın çok saygın seçkin, alanının uzmanı isimlerdir.
MEHMET GENÇ
İstanbul iki kıtanın birleştiği yerde dünya adasında merkezinde yer alan şehir. Sıradan bir şehir değil. Dünya’da İstanbul’a benzeyen başka bir şehir bulmak çok zordur. Şimdi İstanbul yeniden Osmanlı’nın zirvede olduğu zamandakine benzer yükselme trendi içindedir. Türkiye’nin büyümesi ile birlikte paralellik arz eden son derece önemli enteresan dönüşüm noktasında bulunduğumuz sırada 10 ciltlik İstanbul tarihinin piyasaya çıkması hakikaten önemlidir.
İstanbul hakkında 3 bin senelik pek çok araştırma, yazı inceleme yapıldı. Bunların hepsinin verilerini süzen, toplayan İstanbul hakkında bilgileri istiva eden 10 ciltlik bir eserimiz var. İstanbul hakkında bilinen her şey bunun içinde diye düşünüyorum. Bundan sonra yola çıkacakların başvuru kitabı Büyük İstanbul tarihi olacak.
RAŞİT KÜÇÜK
İstanbul özellikle bizler için yani Türkiye insanı için tanınması gereken bir şehir. İstanbul’u tanıma sadece bir şehri tanımak değil aynı zamanda bir çok medeniyeti bir çok kültürü bir çok insanı, bir çok mahalli tanımak ve dünyaya katkı sağlamak anlamına da geliyor. Bu bakımdan İstanbul tarihini önemli görüyorum. Emeği olan bütün arkadaşlarımızı ciddi olarak tebrik ediyorum.
İSKENDER PALA
Elinize aldığınız bu 10 cilt aslında on binlerce yılın sizin avucunuzda duran bir İstanbul'unu verir ki şehir zaten bu demektir. O şehrin bir özelliğini burada bu kitabın içerisinde okuyucu mutlaka keşfedecektir.
Kitabın sayfaları arasında dolaşırken yahut yüzyılların penceresinden girip de o yüzyıllara uzanırken, çok uzun bir tarihi birikimle yüzleştiğimizi görüyoruz. Bu yüzleşmede eseri inceleyenler, belki renkleri, desenleri, çizgileriyle o yüzyılları, o dönemin kültür ve sanat arka planıyla medeniyet birikimini de görmüş olacaklar.
Büyük İstanbul Tarihi’nin bu konulara ayrılan her cildi, bir bakıma okuyucunun İstanbul kültürüne, sanat ve edebiyatına giriş kapısını aralayacak ve doyurucu bilgiler almasını sağlayacaktır. Yüzyıllar içerisinde çeşitli zamanlara ait makaleleri inceledim. Kitabın içerisinde birbirini tamamlayan bilgilerin ve makalelerin olduğunu görmek okuyucu açısında iyi olacaktır.
FERİDUN EMECEN
İşte bu elimizdeki çalışma 10 ciltlik muazzam eser bir ölçüde İstanbul’un bu büyük tarihi geçmişini ortaya koymaya ve onun çeşitli yönlerini anlatmaya yönelik ansiklopedik mahiyet taşımaktadır. Bu eserin aynı zamanda İstanbul’un tarihinin aydınlatılması ve gelecek nesillere aktarılması görevini icra edeceğini düşünüyorum. Bu çalışma gelecek nesillere armağan edilecek bir mirastır.
MEHMET İPŞİRLİ
Bu çalışma İstanbul’un tarihinde dönüm noktası olabilir. İnşallah, liselerimizden tutun, üniversitelerimize kadar bu kitap okunacak, referans olarak verilecek. Gerek Mehmet Akif Aydın Bey gerek Coşkun Yılmaz Bey ve gerekse yayın ve danışma kurulu, çalışmalar yürütülürken ve yazar isimleri belirlenirken, alanında uzman kişilerin yazması konusunda büyük bir titizlik ve gayret gösterdiler.
ERHAN AFYONCU
Türkiye’de son 30 yılda şehirlerin tarihi yazılmaya başlandı ama maalesef İstanbul tarihi yazılmamış bir şehirdi. Büyüklüğüne nazaran İstanbul tarihi şimdiye kadar ele alınmamıştır. Bu bağlamda, İstanbul’un tarihinin yazılması önemli adımdır.
Bu eser İstanbul’un sadece siyasi, tarihi değil toplum yaşantısından tutun eğitime, mimarisinden topoğrafyasına kadar bir çok alanı aydınlatan İstanbul’un binlerce yıllık tarihini ortaya koyan bir çok bilim adamının yazıları bir araya getirdi. Kitabın tasarımında seçilen görsellerin de dikkate değer olduğunu düşünüyorum.
SADETTİN ÖKTEN
Şimdi yeni bir dönemin sancılarını çekiyoruz. Acaba bu arada geçen zaman içerisinde ortaya çıkan sıkıntıları yeni bir sentezle aşabilir miyiz diye, zaten bu kitap da bu sentezin bu müjdecisi olarak ortaya çıkıyor, bir kimlik arayışı var, bu kimlik arayışının temelinde bilgi yatıyor ama onun üstüne kuracağımız plan bize ait bir ruh binası olacak.
BEŞİR AYVAZOĞLU
Bu 10 cildi gözden geçiren İstanbul meraklısının arayıp da bulamayacağı bir şey yoktur. Çok titiz bir edisyondan geçmiş bir kitaptır. Daha da önemlisi belki de çoğu ilk defa yayınlanan son derece önemli fotoğraflar ile zenginleştirildiği için aynı zamanda bir çeşit İstanbul albümü niteliği taşımaktadır. Tabi onun gücü ciltlerin sonunda yer alan İstanbul kronolojisi ve İstanbul biyografisi çok önemlidir. 10. Ciltteki sözlü tarih çalışması diyebileceğimiz İstanbul’u bütün güzelliğiyle, estetiği ile yaşamız entelektüellerin İstanbul hatıralarına ihtiva eden röportajların da çalışmaya ayrı bir değer kattığını söylemeliyim.